Kuruyemiş sektöründe ek vergiler dengeyi bozuyor

Hüseyin VATANSEVER

Tarım ülkesi olarak gele­neksel bir geçmişe sa­hip Türkiye, kuruyemiş ve kuru meyve üretimi ile fın­dık, yer fıstığı, kuru incir, üzüm ve kayısı gibi ürünlerle adından söz ettiriyor. Pandemi sonrasın­da sağlıklı beslenme eğilimin­de yaşanan artış ile besin değe­ri yüksek alternatif gıdalara yö­nelen tüketici talebi, kuruyemiş sektörünün büyümesine katkı sağlıyor.

Son 15 yılda tohumları atılan yerli ceviz ve badem bahçeleri olgunluğa erişmek üzere olduğu hatırlanınca katma değer oluş­turan tarım ürünleri yetiştiril­mesi ve sürdürülebilir üretim­de sektörün katkı verdiği görü­lüyor.

Kuruyemiş sektörü için he­yecan uyandıran başlıca döne­min yılbaşı olduğunu söylemek mümkün. Sevdikleri ile keyifli vakit geçirmek isteyen tüketici­ler, yılbaşı akşamı için hazırlık yaparken kuruyemiş almayı ih­mal etmiyor ve bu özel günde ku­ruyemişlere yoğun ilgi gösteri­yor. Bu ilgi sektöre ciddi oranda bir artış olarak yansıyor.

“Fiyattaki artış yavaşladı”

Kuruyemiş sektörünün lo­komotifini ay çekirdeği oluştu­ruyor. Diğer taraftan ceviz, ba­dem, kaju ve Antep fıstığı gibi nispeten pahalı ürünlerin tüke­timinde fiyat belirleyici oluyor. Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜK­SİAD) Başkanı Murat Yıldırım, Antep fıstığı fiyatlarının geçen sene perakendede 400-500 li­ra arasında olduğunu söyler­ken, 2023’te 600-700 lira ban­dında oluştuğunu ekledi. Kaju ve bademde bu yıl yaklaşık yüz­de 35’lik bir artış olduğu bilgi­sini paylaşan Murat Yıldırım, “Bu sene ürün fiyatlarındaki ar­tış hızı, 2022’ye göre biraz daha yavaş. Yine de satışların geçen seneye oranla daha yavaş oldu­ğunu söyleyebiliriz” dedi. Do­lar bazında kaju, badem ve ceviz gibi ürünlerin son yıllarda çok ciddi derecede düştüğünü ifade eden Murat Yıldırım, karışık ku­ruyemişlerde bu ürünlerin fın­dık ve Antep fıstığı gibi ürünlere göre daha fazla tercih edilir ol­duğu bilgisini paylaştı.

“Fiyatların yükselmesi gramajları düşürüyor”

Dernek olarak 5 milyar dolar hacme sahip kuruyemiş sek­törünün önemli bir bölümünü temsil ettiklerini kaydeden Mu­rat Yıldırım, fiyatların sabit tu­tulması adına marketlerde satı­şa sunulan ürünlerde geçen yıla göre gramajı düşürülen ürünle­rin kendileri için önemli bir ko­nu olduğunu belirterek şöyle de­di: “Fiyatları sabit tutmak için marketlerde gramajlar düşürü­lerek ürünler hazırlanabiliyor. Tüketicinin miktar yerine tutar belirtmesi, fiyatların yükselme­sinden dolayı gramajları düşü­rüyor. İşte bu yüzden satış­lar iç piyasada miktar bazında düşüyor.”

“Ek gümrük vergileri tüketime zarar verdi”

Kuruyemiş sektöründe ek gümrük vergisi uygulamaları­nın beklenen etkiyi göstermedi­ğini sözlerine ekleyen TÜKSİ­AD Başkanı Murat Yıldırım, şu değerlendirmeyi paylaştı: “Ül­ke olarak enflasyonla mücadele ederken, badem ve cevize gelen ek gümrük vergilerinin tüketi­me zarar verdiği, vatandaşımı­zın ürünlere çok pahalı ulaş­masına sebep olması sektörü­müzde sorun oluşturuyor. Tabii ki yerli üretimi korumamız ge­rekiyor. Ancak bunu ek vergiler ile değil, düzgün üretim planla­malarıyla yapılmalı. Yoksa uzun vadede üreticilerimiz de bu se­beplerden zarar görüyor. İhra­catta rekabetçi hale gelemiyo­ruz ve fazla mahsul aldığımız yıllarda bununla başa çıkma­yı beceremiyoruz. Bu dengele­rin gözetlenmesi bizler için çok önemli.”